دانشجویان تهران و شریف بیشتر مهاجرت می‌کنند
دانشجویان تهران و شریف بیشتر مهاجرت می‌کنند
میل به مهاجرت دانشجویان ریاضی نسبت به دیگر رشته‌ها بالاتر است. این را آمارهای انجمن ریاضی ایران می‌گوید که دانشجویان ایرانی از دانشگاه شریف و دیگر دانشگاههای برجسته ایران، همچون دانشگاه تهران یا دانشگاه صنعتی اصفهان، که در المپیادهای علمی بین‌المللی در رشته‌های فیزیک، ریاضی، شیمی و روباتیک، جوایز ارزنده‌ای به‌دست می‌آورند علاقه چندانی به ماندن در ایران ندارند اما علت مهاجرت متخصصان ایرانی و بخصوص فارغ‌التحصیلان دانشگاههای برتر در حوزه ریاضی چیست؟
در این‌باره دکتر محمد علی دهقان، رئیس انجمن ریاضی به سوالات پاسخ می دهد.
به‌نظر شما چرا مهاجرت در بین دانشجویان ریاضی بالاست؟
البته من فکر می‌کنم در تمامی رشته‌ها مهاجرت افزایش پیدا کرده است اما خب این در رشته ریاضی بیشتر از دیگر رشته‌ها است دلیلش هم این است که رشته ریاضی بازار کار خوبی در کشور ندارد؛ یکی از معضلات رشته ریاضی استقبال کم دانش‌آموزان در دبیرستان‌ها است. یعنی دانش‌آموزان بیشتر علاقه‌مند رشته‌های تجربی و پزشکی هستند. به‌خاطر اینکه درآمد رشته پزشکی بالا است، اما دانشجوی نخبه در رشته ریاضی اگر از بهترین دانشگاههای دنیا هم دکتری بگیرد وقتی استاد تمام دانشگاه شریف شود فقط ماهی چند میلیون تومان درآمد دارد. البته می‌توان به تورم شدید و مزمن، رکود دستمزدها، بخش خصوصی کم‌رمق، مدیریت ضعیف اقتصادی و ضعف در تنظیم مقررات اشاره کرد. استادان دانشگاه‌ها وضعیت مالی مناسبی ندارند و حقوق پرداختی به آنان به ندرت کفاف زندگی روزمره‌شان را می‌دهد؛ به نوعی که حتی برخی از آنها مجبورند شغل دومی در پژوهش داشته باشند. بنابراین در ایران آنهایی که باهوش هستند در برترین دانشگاه‌ها درس می‌خوانند و سعی می‌کنند بهترین دانشگاههای دنیا را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند.
تمایل دانشجویان ریاضی برای خروج از کشور و ادامه تحصیل در کدام کشورهاست؟
بهترین دانشگاه‌ها برای ادامه تحصیل دانشجویان ریاضی در امریکا وجود دارد، امریکا بازار خوبی هم برای فارغ‌التحصیلان ریاضی دارد. البته بعد از امریکا دانشجویان تمایل دارند به کانادا بروند.
در کنار نبود بازار کار، آیا ضعف امکانات دانشگاه ها و سطح علمی کشور هم تأثیری در خروج نخبگان از کشور دارد؟
متــــــأسفــــــانه در دوره های کارشناسی و البته کارشناسی ارشد دانشگاههای ما از نظر علمی کیفیت لازم را برای دانشجویان این رشته ندارند. البته سطح علمی برخی از دانشگاه‌ها از دانشگاه های خارجی بالاتر است اما در کاربردی کردن علم ریاضی دانشگاه‌ها و استادان بین‌المللی بهتر کار کرده‌اند.
نخبگان بیشتر از کدام دانشگاه‌ها به خارج از ایران مهاجرت می‌کنند؟
بر اساس آماری که ما داریم دانشجویان دانش آموخته از دانشگاه های تهران، صنعتی شریف و مراکز استان بیشتر علاقه به ادامه تحصیل در خارج از کشور دارند.
آیا انجمن ریاضی آماری از خروج از کشور نخبگان در ۱۰ سال گذشته دارد؟
انجمن ریاضی آمار مهاجرت این عزیزان را ندارد اما بیش از ۶٠ درصد افرادی که در مسابقات ریاضی کشور در ۲۴ سال گذشته مدال طلا کسب کرده‌اند برای ادامه تحصیل از کشور خارج شده‌اند و نزدیک به ۴٠ درصد آنها برگشته‌اند.
شمــــا اطلاعاتی دارید که دانشجویان رشته ریاضی که مهاجرت کردند چقدر از آنها دیگر به کشور برنگشتند و آنهایی که ماندند در خارج در کجاها کار می‌کنند؟
نخبگان ریاضی کشور اکثراً در دانشگاه های تراز اول دنیا اشتغال دارند اما اینها کمتر از ١٠ درصد کل فارغ‌التحصیلان ریاضی هستند که در خارج از کشور زندگی می‌کنند و مابقی به‌صورت قراردادی و موقت با شرکت‌ها و دانشگاه‌ها همکاری می‌کنند و امنیت شغلی ندارند. نزدیک به ١٠٠ نفر از ریاضیدانان ایرانی که در کشورهای اروپایی و امریکایی زندگی می‌کنند از برجسته‌ترین ریاضیدانان دنیا هستند و هر کدام از آنها مثل خانم میرزاخانی و دکتر درخشان در رشته خودشان تأثیر‌گذار هستند.
برای جذب این سرمایه‌ها چه باید کرد؟
به‌نظرم برای جذب این سرمایه‌ها باید زیرساخت‌های دانشگاه‌ها را بهتر از قبل کرد و البته توجه بسیاری هم به بازار کار داشت. دانشجویان ریاضی به‌گونه‌ای نخبه محسوب می‌شوند و ما باید رفاه اجتماعی را برای آنها فراهم کنیم. نخبگان ما باید زمینه های فرهنگی مناسب، امکانات علمی و شرایط سالم رقابتی علمی را در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی داشته باشند.
